Là loại búp bê dành cho Hinamatsuri, lễ hội búp bê diễn ra vào ngày 3 tháng 3 hàng năm. Búp bê Hina có thể làm từ rất nhiều chất liệu nhưng búp bê Hina truyền thống có thân hình chóp tinh xảo, nhiều vải bọc quanh một khối hình làm bằng rơm hay gỗ, tay chạm gỗ có sơn gofun, đầu búp bê cũng được đẽo gỗ hoặc đúc khuôn và phủ sơn gofun, với cặp mắt trong (mặc dù trước năm 1850, mắt búp bê cũng được sơn hoặc phủ gofun), và tóc người hoặc tóc lụa. Một bộ đầy đủ thường có 15 búp bê, thể hiện đủ các tính cách, với các loại trang phục (dogu) mặc dù bộ cơ bản sẽ chỉ có một đôi búp bê nam-nữ, dùng để chỉ Nhật Hoàng và Hoàng Hậu.
2. lsho-Ningyo (Búp bê phong tục)
Là những búp bê có chủ đề phụ nữ, các thị thần, các thị đồng với những bộ kimono cắt may như y phục của những nhân vật quan trọng. Loại này chịu ảnh hưởng cái thế giới chung của Ukiyoe và có tên gọi khác là “búp bê phong tục”. Loại này được chia ra làm hai loại: - lsho Ningyo: bằng gỗ đẽo có sơn phết và mặc quần áo. Đây là loại búp bê có rất nhiều quần áo để thay đổi. - Kitsuke-Ningyo: loại búp bê có mặt và chân tay đẽo bằng gỗ và sơn bằng gofun, còn thân người thì giấu dưới bộ kimono làm bằng thanh gỗ hay giấy bồi dán quần áo lên.
3. Búp bê Kamo
Là những búp bê đẽo bằng gỗ mà quần áo thường làm bằng gấm, lụa .v.v. với mặt và tứ chi không sơn phết mà để nguyên màu gỗ tự nhiên. Búp bê Kamodo một thầy tu đền Kamo, Kyoto sáng tạo nên cách đây hai trăm năm. Nhờ vẻ mộc mạc, giản dị, thuần phác, loại này rất thịnh hành vào thời Tokugawa. Các búp bê này có đề tài phần lớn là những đứa trẻ trần truồng hay những con rối của sân khấu kịch Noh.
4. Búp bê Gosho
Theo tục lệ, những daimyo các địa phương phía tây thường tặng một món quà cho hoàng đế và các quan trong triều, khi họ đi qua Kyoto. Để trả lễ, hoàng đế hay các quan trong triều biếu lại họ một con búp bê bằng gỗ sơn gofun. Do đó có cái tên gọi là búp bê Gosho (tiếng Nhật có nghĩa là “hoàng cung”). Đặc điểm các búp bê loại này: đa số có đề tài là những đứa trẻ trần truồng, mặc dù cũng có cái mặc quần áo, thường là đầu to hơn người, với mặt mày rạng rỡ, với đôi mắt gắn thuỷ tinh nhỏ như mắt voi. Tỷ lệ ước định giữa đầu và thân là một phần hai, luôn luôn sơn trắng và bóng.
5. Búp bê bằng gỗ đẽo
Những con búp bê chúng ta vừa kể trên nói chung được đẽo bằng gỗ nhưng hoặc được phủ vải hoặc màu sơn gofun hay màu khác cho nên chất gỗ trở nên thứ yếu. Ngược lại, loại này làm nổi bật giá trị của gỗ đẽo, chúng cho thấy tài nghệ của nghệ nhân. Loại này thường có chủ đề là các nhân vật của sân khâu No hay của Bougaku, múa nghi lễ của triều đình.
6. Búp bê bằng đất nung
Là loại búp bê làm bằng đất nung có sơn màu. Nó có khắp nơi Nhật Bản. Nổi tiếng nhất là búp bê Fushimi gần Kyoto, búp bê Hakata, Kyoshu, Hananomaki, Tsutsumi và Koga phía Bắc. Loại này có rất nhiều đề tài
7. Các loại búp bê khác
Ngoài những loại búp bê kể trên ta còn có những búp bê làm bằng giấy bồi, bằng sứ, bằng kim loại bằng tre, bằng vải v.v. Trong loại này có con được làm vào năm 1600 nhưng đa số là vào nửa cuối thế kỷ XVll. Các con búp bê có dây cót thuộc loại Karakun (búp bê máy trong đó có các loại búp bê của sân khấu rối Ayatsun (búp bê điều khiển).
0 comments:
Post a Comment